Paradigmastrijd

Laatst weer eens een discussie gehad over de 'paradigmastrijd'. Dat zou dan de strijd zijn tussen 'De mens schiep God' en 'God schiep de mens', het één een uiting van atheïstische of agnostische interesse in religie en het tweede een uiting van theïsme. De eerste houding zal overtuigde theïsten tegen de borst stuiten, maar heeft wel degelijk interessante en ook goede punten. Want religiegeschiedenis is ook de geschiedenis van hoe de mens met God omgaat en zijn leven vormgeeft. In principe zit er dan geen God achter het godsbeeld, en gaat het vooral om hoe de mens zijn wereld vormgeeft, onder meer door religie. Dit perspectief gaat dus ook op als God wel bestaat, immers als we uitgaan van de christelijke traditie heeft God zich geopenbaard in de geschiedenis en in ultieme zin in de Persoon van Jezus Christus. In die geschiedenis van Gods omgang met mensen zijn bepaalde patronen te ontdekken en bepaalde denkkaders waarbinnen gewerkt wordt, en die zijn wel degelijk van belang.

Op de inhoud van die denkkaders wil ik nu niet ingaan. Probleem in het onderzoek van religie wordt het onderzoek naar het 'nut' van religie of naar redenen om te geloven. Nu worden daar vaak positieve dingen over gezegd zoals: religie geeft een doel in het leven, het werkt samenbindend etc. Problematisch daarbij is dat men vanuit het ene paradigma (God is er niet en mensen hebben Hem gemaakt) het andere probeert te verklaren. Moeten er redenen zijn om te geloven dan God zelf? Dat is misschien een rare vraag, en voor een niet-theïst wat ongrijpbaar. Maar daar zit 'm nu juist de crux. Van mij mag je best vanuit het ene paradigma het andere proberen te verklaren maar wees dan wel bewust van je eigen paradigma, en dat dat evengoed gestoeld is op axioma's en niet 'de waarheid'. Gun de mensen van het andere paradigma (theïsten) dan ook de ruimte om hun eigen mogelijke redenen voor het geloven te formuleren, of durf, als er geen 'redenen' zijn, dat te accepteren.

Mijn twee centen.